آفرینش و شگفتی های دریا

*** انسان همواره به دریا به عنوان محلی پر از شگفتیها و اسرار نگریسته است. دریا آن چنان مملو از اسرار و معماهاست که حتی اقیانوس شناسان بزرگ نیز نمی توانند ادعا کنند که به تمامی رازهای آن پی برده اند. هزاران سال است که انسان ، کشتیهای خود را بر پهنه دریا می راند و از آن ماهی صید می کند یا مایحتاج خود را به دست می آورد. با اطلاعاتی که ما اینک از وسعت و عمق اقیانوسها داریم ، چنین به نظر می رسد که اطلاق کره خاکی به سیاره ای که در آن ساکن هستیم ، چندان صحیح نیست زیرا نزدیک به سه چهارم سطح این سیاره را آب فرا گرفته است. عمیق ترین نقاط کره زمین در درون اقیانوسها واقع شده است. حتماً می دانید که بلندترین نقطه روی زمین ، قله اورست در کشور نپال است که 8882 مترارتفاع دارد. حال اگر این کوه مرتفع را در گودال ماریانا در اقیانوس کبیر قرار دهیم ، نه تنها کاملاً در آن جای می گیرد ، بلکه قله آن 1500 متر پایین تر از سطح اقیانوس قرار خواهد گرفت. اگر آب دریاها و اقیانوسها ، کمتر از این مقدار بود ، کره زمین به خشکی می گرائید چراکه میزان برف و باران بسیار کم می شد در نتیجه نه گیاهی در آن می روئید و نه زمینی سبز و خرم در آن یافت می شد.

*** دریا ، پر از شگفتیهاست. کوچکترین گیاهان ذره بینی و همچنین تنومندترین گیاهان در دریاها می رویند. تاکنون راهی برای پی بردن به شماره موجودات دریایی و حتی تخمین میزان آنها که سر به میلیاردها می زند ، پیدا نشده است. دانشمندان ثابت کرده اند که حتی در عمیق ترین نقاط دریا ، نیز جانورانی یافت می شوند. در اعماق دریا آنجا که نوری نیست ، جانورانی وجود دارند که از خودشان نور ساطع می کنند. می توان گفت این تدبیری ازسوی آفریدگار جهان است که در آن تاریکی مطلق ، جانوران دریایی بتوانند به راحتی زندگی کنند. اندام چنین جانورانی ، چنان مقاوم و محکم است که می تواند فشار زیاد آب را در اعماق دریا تحمل کنند. عظیم ترین جانوران روی زمین را نیز در دریاها می توان پیدا کرد .
*** در برخی اقیانوسها ، رودهای عظیمی در حرکت است که یکی از مشهورترین آنها ، جریان گلف استریم نام دارد. این جریانهای اقیانوسی بر آب و هوا نیز تأثیراتی مهم می گذارند. گلف استریم از سواحل آمریکای مرکزی حرکت می کند و سراسر اقیانوس اطلس را می پیماید و به سواحل اروپای شمالی می رسد این جریان که از مناطق نزدیک به خط استوا حرکت می کند گرم است. گلف استریم با حرکت خود ، بادهایی گرم به وجود می آورد و بخش قابل توجهی از حرارت خود را به سمت کشورهای شمالی قاره اروپا می برد که در تعدیل و مطبوع شدن آب و هوای آن مناطق موثر است دریاها و اقیانوسهای کره زمین ، منافع و فواید بی شماری برای انسانها دارند.
حال نگاهی به آیات زیبای قرآن می اندازیم و در توضیح این آیات ، به فواید و نعمتهای بزرگ خداوند در دریا اشاره می کنیم. به عنوان مثال در سوره نحل قسمتی از آیه 14 آمده است :
«و اوست که دریا را به خدمت گرفت تا از آن گوشت تازه بخورید و از آن زیوری برون آرید.»
*** دریا یکی از مهم ترین منابع تغذیه انسان را تشکیل می دهد و همه ساله میلیونها تن گوشت تازه از دریا صید می شود خداوند مهربان ، چنان محیط دریا را آماده کرده که موجودات دریایی در بهترین شرایط رشد و پرورش می یابند. امروزه به لحاظ پزشکی ثابت شده است که مواد غذایی دریایی و گوشت ماهیها ، سالم ترین و غنی ترین منبع غذایی است که سرشار از ویتامینهای مفید برای بدن انسان است همانطور که می دانید ، آب تمام دریاها شور است به راستی اگر آب دریا شیرین بود ، چه اتفاقی می افتاد ؟ مسلماً مقاومت آب شور دربرابر فاسد شدن ، از آب شیرین بیشتر است اگر آب دریاها و اقیانوسها ، شیرین بود ، خطر گندیدن آب بیشتر می شد در آن صورت ، در آب دریاها و اقیانوسها موجودی زنده باقی نمی ماند. بدین ترتیب بخش عظیمی از منبع غذایی و حتی دارویی انسانها، ازمیان می رفت. ازطرف دیگر با فاسد شدن آب دریاها و اقیانوسها، حیات انسانها و سایر حیواناتی که در خشکی زندگی می کنند ، نیز مورد تهدید قرار می گرفت. اینجاست که باید تدبیر خداوند مهربان و حکیم را سپاس گفت از اعماق دریاها و اقیانوسها شی گرانبهایی به نام مروارید نیز استخراج می شود که در آیه ای که قرائت شد ، از آن به عنوان زیورآلات در دریا نام برده شده است مروارید ، دانه ای شفاف و ارزشمند است که در درون صدف ، درنهایت شگفتی ، ظرافت و زیبایی به لطف آفریدگار هستی پرورش می یابد .
*** در سوره لقمان آیه 31 نیز در توصیف دیگری از دریا چنین می خوانیم :
« آیا ندیدی کشتیها - بر صفحه دریاها به فرمان خدا و به برکت نعمت او حرکت می کنند ؟ او می خواهد گوشه ای از آیاتش را به شما نشان دهد و در این آیات ، نشانه هایی است برای کسانی که شکیبا و شکرگزارند.»
امروزه دریاها و اقیانوسها ، از مهمترین راههای ارتباطی میان قاره ها و کشورها هستند و خداوند از این مسئله به عنوان یکی از نعمت های خود برای بشر یاد می کند. به خواست و اراده او پهنه دریاها ازجمله بهترین راهها برای سفر انسانها و حمل و نقل کالاهای مورد نیاز او از نقطه ای به نقطه دیگر است. دریا ، این فضل و رحمت خداوند را قدر بدانیم ، از آن به بهترین شکل استفاده کنیم و آنرا آلوده نسازیم .

منبع

شگفتی های شتر

قال تعالى : (أَفَلَا یَنظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ {17} وَإِلَى السَّمَاء کَیْفَ رُفِعَتْ {18} وَإِلَى الْجِبَالِ کَیْفَ نُصِبَتْ {19} وَإِلَى الْأَرْضِ کَیْفَ سُطِحَتْ {20} فَذَکِّرْ إِنَّمَا أَنتَ مُذَکِّرٌ{21} لَّسْتَ عَلَیْهِم بِمُصَیْطِرٍ {22} الغاشیة)

آیا آنان به شتر نمى‏ نگرند که چگونه آفریده شده است؟!  وبه آسمان نگاه نمی کنند که چگونه بر افراشته شده است؟! وبه کوه ها نمى نگرند که چگونه نصب وپا برجاى شده اند؟! وبه زمین نگرند که چگونه پهن وگسترانیده شده است؟! تو پند بده ویاد آورى کن چرا که تو تنها پند دهنده ویاد آورى کننده اى وبس ، تو بر آنان چیره ومسلّط نیستى.

خانواده شتر یکی از کوچکترین خانواده ها در میان جانوران می باشد . به جز شتر یک کوهانه و دو کوهانه ، چهار نوع دیگر از این خانواده وجود دارد . خلقت شتر، آفرینشی عجیب است که دارای اسرار زیادی می باشد . گـوشـهـای شتر کـوچکـ و پـوشـیـده از مـوهـای پـرپـشـت و به هم چسبیده است، که باعث می شود ریگ و ماسه داخل گوش شتر نشود. پـوسـته مـخاطی سوراخ بینی شتر سطح خیلی پهنی دارد که راه نفوذ برای ریگ و ماسه به داخل بینی را باقی نمی گذارد ، ولی نم و رطوبت لازمه هـوای تـنـفـس را از هـوا می مکد و جذب می کند . مژه های شتر ، بسیار پرپشت هست که باعث می شود ریگ و ماسه و سـنگـریـزه هـای اطـراف به درون چشمش نـفـوذ نکند.
به راستی پاک و منّزه است خدایی که چنین حکیمانه ، خلقت شتر را تدبیر نموده است .

یکی از عجایب خلقت شتر ، پاهای این حیوان است . پاهای شتر طبعیتاً دراز بوده واز تناسب خوبی برخوردار می باشد که باعث بلند نگاه داشتن جسمش می باشد تا  از غبار وآلودگی زمین در امان بماند . کف پهن پای آن با یک قشر شاخه ای مجهز شده که باعث می شـود پای آن در ریگ و مـاسـه فـرو نرود و پا را در مـقـابل ماسـه هـای تیز و گرم نیز محافـظـت می کند . یکی دیگر از شگفتی های خلقت شتر این است که روده این حیوان ، سلولهای جذب آب را دارد .این سـلـولـهـا قـسـمـت زیـادی از آب مـصـرف شـده مـوجود در غذای روده را جذب می کنند و برای بدن نگه می دارند ؛ به این خاطر سرگین شتر بسیار خشک است .
شتر گردن دراز دارد تا بتواند گیاهان دشت و صحرا که خشک و خاردار هستند را از درختهای بلند بخورد . درازی گردن شتر ، او را به هنگام برخاستن از زمین کمک می کند . و این خود در حقیقت ، سِرّی است که خداوند در آن خلق نموده است .تکـیه گاهـهای شتر در حالت نشستن (یعنی زانوها ، آرنجها ، و سینه) از قـشـر کلفـتِ پوستِ مرده تشکـیل شده است. این قـشـر ، گرما را خنثی می کند و باعث می شود بدن آن زخم نشود . مقاومت شتر در مقابل درجه حرارت های متغیر می تواند تغـیـیـر کند. حرارت بدن این حیوان بین ۳۴ تا ۴۱ درجه در تغییر است. وقتی دما بالا برود دمای بدن وی نیز بالا می رود، این امر باعـث می شـود کـه تـا دمـای مـشـخصی، نیاز به عرق کردن برای خنک نگهداشتن بدن خود نداشته باشد و بدین گونه در مصرف آب خود صرفه جویی کند.
در حالی که بعضی از چهارپایان ، تنها از گوشتشان و برخی دیگر نیز بیشتر از شیرشان استفاده می شود و از بعضی دیگر تنها سواری می گیرند و اندکی نیز برای باربری مناسب هستند، شتر حیوانی است که هم از گوشت و شیرش استفاده می شود و هم از آن برای سواری و باربری بهره می برند. همچنین شتر، نیرومندترین و مقاوم ترین حیوان اهلی است که بار فراوانی را می تواند حمل کند. همچنین هنگامی که در حالت خوابیده است، اگر بار سنگینی را بر او حمل کنند، با یک حرکت سریع برمی خیزد و روی پا می ایستد، در حالی که دیگر چهارپایان قدرت چنین کاری را ندارند. این حیوان توان تحمل تشنگی به مدت طولانی (حدود یک هفته تا ده روز) و گرسنگی شدید را دارد .
از دیگر شگفتی های شتر این است که می تواند هر روز مسافتی طولانی را بپیماید و از زمین های ناهموار و شنزارهای سخت بگذرد که به همین دلیل، عرب ها آن را «کشتی بیابان ها» می نامند . تغذیه شتر، بسیار کم خرج است و هرگونه رستنی و خار و خاشاکی را می خورد. شتر در شرایط نامناسب جوّی، میان توفان های سخت بیابان که چشم و گوش هر جانداری را کور و کر می کند، با ویژگی خاصی که خداوند در پلک ها و گوش ها و بینی اش قرار داده است، مقاومت می کند و به راه خود ادامه می دهد . و بالاخره اینکه شتر با داشتن قدرت فیزیکی بالا، از رام ترین حیوانات است، به گونه ای که یک کودک خردسال نیز می تواند مهار یک قطار شتر را در دست بگیرد و هر جا که می خواهد ببرد.

چندین هزار منظر زیبا بیافرید         تا کیست کو نظر ز سر اعتبار کرد

منبع

اسراری از زندگی زنبور عسل(جلوه های آفرینش)

با نگاههایی پرسشگرانه به جهان پیرامون - می توان به گوشه هایی از حقایق و رازهای زیبای هستی دست یافت البته همه اذعان دارند که آدمی در عصرحاضر علیرغم دستیابی به علوم و اکتشافات مختلف هنوز در ابتدای راهی طولانی است هرجا که مسئله کشف اسرار هستی مطرح می شود بزرگی و کوچکی پدیده مورد بررسی چندان مهم نیست شاید تلاش تحقیقاتی یک حشره شناس از لحاظ ارزش و اهمیت از فعالیت یک اخترشناس - کمتر نباشد به همین دلیل حضرت علی ( ع ) در سخنی می فرماید :

مخلوقات خداوند بزرک و کوچک سنگین و سبک نیرومند و ناتوان هریک با نظام دقیق و کامل ما را به آفریننده آنها متوجه می کند.

در ادامه مباحثی که درمورد جلوه های آفرینش داشتیم به شگفتیهای هستی در دنیای جانوران رسیدیم و این هفته به دنبال بیان اسرار زندگی جانوران از حشره ای پرتلاش با شما سخن می گوییم حشره ای که نقش مهمی در طبیعت و همچنین در زندگی انسانها دارد حتما حدس زده اید که منظور ما چیست ؟ بله زنبور عسل این موجود کوچک اما بسیار سودمند.

***اگر ساعاتی در زندگی زنبور عسل این حشره باهوش دقت کنیم دنیای عظیمی مشاهده می کنیم سازمانی وسیع یک زندگی منظم صنعتی دقیق هوش فوق العاده و بالاخره کار و فعالیتی خستگی ناپذیر زنبوران عسل به قانون طبیعت بسیار وفادارند و هیچگاه حاضر نیستند از مرز قانون قدمی فراتر بگذارند اینجاست که حشره شناسان در اینکه این قانون دقیق و کامل ازکجا سرچشمه گرفته و چگونه از سوی زنبور عسل اجرا

می شود حیران مانده اند حال قبل ازاینکه به دنیای پراز شگفتی زنبوران عسل وارد شویم خوب است که به کلامی از قرآن کریم گوش فرا دهیم که به زیبایی از زندگی زنبوران عسل در سوره نحل آیات 68 و 69 چنین می گوید :

پروردگار تو به زنبور عسل وحی ( الهام غریزی ) فرستاد که از کوهها و درختان و داربستهایی که مردم می سازندخانه هایی برگزین سپس از تمام ثمرات تناول کن و راههایی را که پروردگارت برای تو تعیین کرده به راحتی بپیما، از درون شکم آنها نوشیدنی خاصی خارج می شود به رنگهای مختلف که در آن شفای مردم است در این امر نشانه روشنی است برای جمعی که اهل تفکر هستند.

***نخستین ماموریت زنبورهای عسل طبق آیه ای که ذکر شد ماموریت خانه سازی است حتما شما خانه های شش ضلعی زنبوران عسل را دیده اید این خانه ها با ظرافت و مهندسی فوق العاده ای ساخته می شوند خانه هایی که نقشه آن بسیار حساب شده و زوایای آن کاملا دقیق و یکسان است این نوع خانه ها از استحکام خاصی نیز برخوردار است مصالح ساختمانی شهر زنبورها نیز ماده ای بسیار ساده به نام موم است موریس مترلینک دانشمند زیست شناس می گوید : برای ما مشکل است که بدانیم این موم چگونه و به چه ترتیب میان زنبوران عسل تراوش می شود.

***زنبورهای عسل تقسیم کاری جالب و بسیار دقیق و منظم درمیان خود دارند؛

کار ملکه زنبور عسل تخم ریزی است ملکه از لحاظ جثه از زنبوران دیگر درشت تر است و دارای موقعیت مخصوص است برخی از زنبورها مامورند تا درجه حرارت داخل کندو را درحال تعادل نگه دارند برخی از آنها مامور ساخت و مرمت کندو هستند کارگرانی نیز که مسئول نوشیدن شهد گلها هستند از کندو بیرون می روند و هرکدام از نوع مخصوصی از گلها استفاده می کنند.

براستی این همه کارهای حیرت انگیز با این نظام دقیق ازکجا سرچشمه گرفته است ؟ زنبورها برای رسیدن به منطقه گلها گاهی راه خود را نشانه گذاری می کنند و ازطریق پراکندن بوهای مختلف در مسیر راه را چنان مشخص می کنند که کمتر امکان دارد زنبوری سرگردان شود زنبورها شیره گلها را به بعضی از حفره های داخل بدن خود می فرستند و درآنجا که حکم یک کارخانه کوچک مواد شیمیایی دارد شهد گل تغییر و طی تحولات مختلف به عسل تبدیل می شود زنبورها مجددا عسل ساخته شده را از بدن خود بیرون می فرستند رنک عسل برحسب آنکه زنبور بر روی کدام گل یا میوه نشسته و از آن بهره

گیری کرده متفاوت است.

***می دانیم که در گلها و گیاهان داروهای حیات بخش نهفته است دانشمندان به این حقیقت رسیده اند که زنبورها به هنگام ساختن عسل آنچنان ماهرانه عمل می کنند که خواص درمانی و دارویی گیاهان کاملا به عسل منتقل میشود و محفوظ می ماند به همین دلیل عسل دارای بسیاری از خواص درمانی گلها و گیاهان روی زمین است عسل فرآورده ای حیات بخش و نیرو دهنده است زود جذب خون می شود و از ایجاد عفونت در معده و روده جلوگیری می کند.

از آنجا که عسل به سرعت وارد مرحله سوخت و ساز بدن می شود می تواند فوری انرژی ایجاد کرده و قوا را ترمیم نماید مواد مصرفی و ویتامینهایی زیادی در عسل وجود دارد در عسل آهن منیزیم پتاسیم به مقدار قابل توجهی موجود است و ویتامینهای آ ب ت و کا نیز در این ماده مفید یافت می شود عسل هرگز فاسد نمی شود برخی از کارشناسان توصیه می کنند که عسل را نباید درظرفهای فلزی ذخیره کرد و جالب این است که قرآن هنگامیکه از زنبوران عسل سخن می گوید از خانه آنها تنها در سنگها و چوبها یاد می کند.

***سخن درمورد زنبور عسل بسیار است و شاید بتوان چند ین صفحه را به زندگی این موجود اسرار آمیز اختصاص داد اما به چند نکته دیگر از زندگی این حشره مفید بسنده می کنیم کار و فعالیت در نظر زنبورهای عسل بسیار مهم است آنها چنان کار می کنند که هیچ چیز نمی تواند جلوی فعالیت خستگی ناپذیر آنها را بگیرد بطور مسلم گرسنگی و نیاز - آنها را مجبور به کار نمی کند دو یا سه گل برای تغذیه شبانه روز این حشره قانع کافی است و در ظرف یک ساعت می تواند آذوقه چند هفته را از سیصد گل تهیه کند به همین دلیل باید گفت عشق به کار و فعالیت آنها را وادار به تحرک می کند و در سایه این فعالیت است که موجودات دیگر از دسترنج آن بهره مند می شوند بطوریکه از یک کندو شاید بتوان تا چهل کیلو عسل تهیه کرد .

خدمتی که زنبور عسل برای محیط زیست و انسان انجام می دهد به همین ختم نمی شود زیرا نقش این موجود کوچک در دستگاه عظیم آفرینش بیش از اینها است چنانچه یکی از خدمات این حشره گرده افشانی و تکثیر گیاهان است زنبور عسل بیش از حشرات دیگر عامل نقل و انتقال گرده گلهاست کشاورزان و باغداران با تجربه - همیشه در گوشه و کنار کشتزار و باغ خود چند کندو از زنبور عسل دارند تا آنان را در کار گرده افشانی گلها و گیاهان یاری دهند تحقیقات زیست شناسان بیانگر آن است که اگر زنبور عسل از بین برود هزاران نوع از گیاهان و گلها و میوه ها از بین خواهند رفت.

***موضوع جالب دیگر در زندگی زنبوران عسل این است که آنها نسبت به نظافت و پاکیزگی بسیار حساس هستند بطوریکه هیچگاه روی نقاط آلوده و کثیف نمی نشینند اگر یکی از آنها روی نقطه آلوده ای نشسته باشد وقتی که بخواهد وارد کندو شود زنبورهای محافظ از ورود آن جلوگیری می کنند و در مواردی زنبور آلوده را با خشونت می کشند به همین جهت دسته ای از زنبورهای کارگر ماموریت پاکیزگی کندو را برعهده دارند.

***با سختی از امام صادق (ع) درمورد زندگی اسرارآمیز زنبور عسل گفتار خود را به پایان می بریم :

در زنبور عسل دقت کنید و در زندگی اجتماعی آن فکر کنید اگر در بدست آوردن ذخایر غذایی و ساختن خانه شش گوشه منظم و اعمال حیرت انگیز این حیوان درست دقت کنید موضوع بسیار جالبی خواهید دید نتایج فعالیت این حشره بسیار گرانبها حیرت انگیز است و عجیب تر اینکه موجودی که این همه عجائب را انجام می دهد حیوانی است که حتی نمی تواند به وجود و موقعیت خود پی ببرد تا چه رسد به نتایج این اعمال شگفت انگیز این خود دلیلی است روشن که اینها همه به الهام خداوند دانا و تواناست و این حشره فعال مسخر قدرت لایزال الهی است.

منبع

شگفتیهای خلقت مورچه

بنا بر نص صریح آیه 19 سوره نمل، وقتی حضرت سلیمان (ع) و همراهانش به وادی مورچگان وارد می شوند، مورچه ای می گوید: " ای مورچگان به لانه های خود داخل شوید که سلیمان و سپاهیانش شما را در هم نشکنند، در حالیکه( به عمل خود) آگاه نیستند."

با خواندن این آیه سوالاتی در اذهان ایجاد می گردد که مورچه با چه وسیله ای صحبت می کند؟ اصلاً تشکیلات مورچه ها از چه قرار است؟ و با پاسخ به این سوالات است که رازی از رازهای آفرینش فاش می شود.

حال در حد توان خود، به این سوالات پاسخ ارائه می دهیم.

در دنیا هزاران نوع مورچه زندگی می کند ، که عاداتشان مانند انسانها با یکدیگر تفاوت بسیار دارد، به همین جهت مکالمه و نوع زبان آنها نیز با یکدیگر متفاوت است . برای فهم بیشتر اختلافات در آنان، به پاره ای از انواع مورچه ها اشاره می نماییم.

" مورچه های کشاورز"

نوعی مورچه به نام مورچه سائو، برگها را در انبارهای زیر زمینی خود جمع می کنند و از فضولات کرمینه مخصوصی، آنها را کود می دهند، در نتیجه نوعی قارچ بر این برگها می روید که مورچه ها آن را می خورند . بشر به تازگی پی برده است قارچ ها در تاریکی بهتر می رویند، اما مورچه ها این سر طبیعت را هزاران سال است که می دانند.

"مورچه های برده دار"

مورچه هایی هستند که از خود غلام دارند و مورچه های ناتوان تر از خود را به بندگی می گیرند . به این منظور پیله مورچه های دیگر را می دزدند و می پرورانند ، هنگامی که این پیله ها مورچه شدند، برای آنها کار می کنند و از آنها فرمان می برند.

این غلامداری در برخی از مورچه ها به جایی رسیده که اگر غلامی در کار نباشد، مورچه های کارفرما حتی غذای خود را نیز نمی تواند به دست آورند.

"مورچه های دامدار"

یک نوع شته از برگ درختان، نوعی عسل می سازد که مطبوع طبع مورچه ها است. مورچه ها این شته ها را اسیر کرده و به لانه های خود می برند، برای آنها برگ و آذوقه تهیه می کنند و مانند چوپانی که از گوسفند مراقبت می کند، از این شته ها مواظبت می نمایند، تا از عصاره و شیره ای که می سازند ، استفاده کنند.

"مورچه های گوشتخوار"

در میان مورچگان از همه هراس انگیزتر مورچه لشکری است، که در مناطق گرمسیر زندگی می کند و تنها گوشت می خورند . این مورچگان چون لشکرمی کشند، ستونی به پهنای چندین سانتی متر ودرازای صدها مترپدید می آورند. دراین ستون مورچه های کارگر پیله ها را حمل می کنند و سربازان در پیش و پس لشکر در حرکتند.

در میان سپاه آنها، مورچه های درشت تری دیده می شود، که افسران سپاه محسوب می شوند. هنگامی که این ستون به حرکت درآید، هیچ چیز جز آب یا آتش قادر نیست از حرکت آنها پیشگیری نماید. گاهی که آب سیل آسا نباشد، مورچه ها به هم چسبیده ، خود را به صورت طنابی درآورده و برآب رها می کنند و به این ترتیب پلی بر روی آب می سازند، تا سایر مورچه ها از روی آب بگذرند. ولیکن مورچه هایی که خود، پل را تشکیل می دهند، در آب غرق می شوند و این نوعی از فداکاری آنها برای هم نوع خویش محسوب می گردد.

"وسیله نطق مورچه"

شرط حتمی سخن گفتن و فهماندن مقصود، زبان نیست. بلکه هر وسیله ای که برای تفهیم مقاصد به کار رود ، به منزله زبان است و مکالمه هم به هر نحوی که باشد، نطق نامیده می شود.

حیوانات با ژست های مخصوص ، حرکات خاص و یا با صدا و نطق، مکالمه می کنند و به طرف مقابل مقصود خود را می فهمانند.از مورچه ها، کسی با گوش خود صدایی نشنیده، ولی مکالمه آنها را، که ظاهراً با شاخک های خود انجام می دهند، کم و بیش دیده شده است.

مورچه ها در مسیر حرکت خود وقتی به هم می رسند ، توقف کوتاهی می کنند ، شاخک های خود را تکان داده و با پخش امواج یا احتمالاً صدایی که برای ما مفهوم نیست با هم صحبت می کنند . در این موضوع جای هیچ شبه ای نیست.

وقتی طعمه ای نسبتاً سنگین در برابر مورچه ای که در تلاش کسب روزی است  قرار بگیرد ، این مورچه برای حمل آن کوشش خود را خواهد کرد، وقتی کاملاً مطمئن شود که از نقل آن به لانه عاجز است، طعمه را واگذاشته و به لانه خود مراجعه می کند. طولی نمی کشد که چند مورچه به دنبال هم به راه افتاده، تا به محل طعمه آمده و با کمک یکدیگر آن را به لانه حمل می کنند. این مورچه ، همنوعان خود را چگونه از وجود طعمه در محل معین آگاه کرده است؟ اما به هر وسیله که بوده، مقصود خود را به همجنسان خویش فهمانده است؟

در لانه مورچه ها اتفاقات عجیب و غریبی می افتد. از جمله تقاضای مورچه گرسنه از مورچه سیر است. به این شرح که: مورچگان به عده ای از همنوعان خود به اندازه ای شهد می خورانند که حکم خمره مربا را پیدا می کنند و این مورچه ها در محلی آویزان می شوند، تا در موقع نیاز به مورچه های نیازمند شهد تحویل دهند. هر گاه مورچه ای گرسنه شود، به نزدیک این کوزه های زنده آمده، با حرکت دادن شاخکها و بیان احتیاج، شهد مطالبه می کند . مورچه پرخور هم قطره ای عسل به کام دوستش ریخته و شکم او را هم سیر می نماید. این هم نوعی همکاری در عالم مورچه ها است.

گویا مورچگان بهتر از انسان دستور قرآن را به کار بسته اند. آنجا که می فرماید:

" و تعاونوا علی البر و التقوی و لا تعاونوا علی الاثم و العدوان." (مائده/4)

« در نیکی و پرهیزکاری یار همدیگر باشید نه درگناه و دشمنی

منبع

آزمون مداد و کاغذی مطالعات اجتماعی درس 7و8 ششم دبستان