آزمونهای عملکردی

 در آزمونهای عملکردی که به آنها آزمونهای واقعی نیز گفته می شود فرآیند ها و فرآورده های یادگیری دانش آموزان و دانشجویان به طور مستقیم سنجش می شوند.

چون در آزمون های کتبی نمی توان بعضی از بازده های یادگیری را سنجش نمود می توان با آزمونهای عملکردی آنها را سنجید.

 تعریف آزمون عملکردی: آزمونهای عملکردی با مهارت سر و کار دارند. مهارت در استفاده از فرآیند ها و شیوه های اجرایی و نیز مهارت در تولید فرآورده ها.

 انواع آزمونهای عملکردی

آزمونهای عملکردی بسیار متنوع اند اما در این جا چهار نوع مهم آنها را می آوریم:

1-  آزمون کتبی عملکردی

2-  آزمون شناسایی

3-  آزمون انجام عملکرد در موقعیتهای شبیه سازی شده

4-  نمونه ی کار

1- آزمون کتبی عملکردی: تفاوت عمده بین آزمون کتبی عملکردی و آزمونهای کتبی این است که در آزمون کتبی عملکردی عمدتاً بر کاربست دانش و مهارت در موقعیتهای عملی یا شبیه سازی شده با موقعیتهای عملی تاکید می شود . در این گونه آزمونهای عملکردی ، یا بازده های پایانی یادگیری سنجش می شوند  یا مراحل میانی عملکردی که برای رسیدن به بازده های مطلوب پایانی ضروری هستند  مانند استفاده از ابزار ها و دستگاهها .

به عنوان مثال  می توان از دانش آموزان و دانشجویان می توان خواست تا یک نقشه آب و هوایی ، یک نمودار ستونی ، طرح مدار برقی ، طرح یک لباس ، یک داستان کوتاه یا نقشه یک آزمایش علمی را بسازند . در این مثالها ، محصول یادگیری که به صورت کتبی ارائه می شود ، هم نتیجه دانش فرد است و هم نتیجه مهارت او و یک مقیاس عملکردی به دست می دهد که به خودی خود ارزشمند است .

2- آزمون شناسایی: روش برای سنجش فراگیران در تشخیص ویژگیها _ محاسن، معایب و مواد استفاده در امور مختلف.

مثلاً شناسایی ابزار یا دستگاه های مختلف یا توصیف کار آنها _ مواجه کردن فراگیر با یک اتصالی در یک دستگاه برق و از او خواستن برای شناسایی عیب مدار با استفاده از ابزارها و وسایل.

در آموزش صنعتی بسیار کاربرد دارند.

3- آزمون عملکرد در موقعیتهای شبیه سازی شده: در این آزمون از فراگیر خواسته می شود تا در کی موقعیت شبیه سازی شده یا مصنوعی یا خیالی همان اعمالی را انجام دهد که در موقعیتهای واقعی ضروری هستند.

مثالی در درس علوم یا حرفه و فن کار در آزمایشگاه یا کارگاه به صورت عملکرد در شغل واقعی شبیه سازی شده است.

مثال دیگر: در بعضی مواقع برای آموزش از این آزمون استفاده می شود مثل آموزش رانندگی  یا آموزش خلبانی که در محلی که مثل اتومبیل یا هواپیما شبیه سازی شده است انجام می گیرد.

دراین روش برای ارزشیابی از تواناییها و مهارتهای یادگیرندگان در انجام کارهای مختلف ( فرایند یادگیری) و تولید بازده ها مطلوب ( فراورده های یادگیر) نیز می توان سود جست.

 4- آزمون نمونه ی کار 

در این آزمون از فراگیر خواسته می شود تا اعمالی انجام دهد که معرف عملکرد واقعی مورد سنجش هستند . بدین لحاظ ، این

روش نزدیکترین روش سنجش به عملکرد واقعی یاد گیردند در محیط های طبیعی است. البته باید شرایط انجام کار کنترل شده باشد.

حتی روش کنفرانس دادن و روش تدریس در کلاس توسط دانش آموزان و دانشجویان هم نوعی نمونه کار است.

تذکر : تحقیق یک نوع آزمون نمونه کار است.

مراحل تهیه آزمون های عملکردی

ساخت وتهیه آزمونهای عملکردی با سایر آزمونهای قبلی که طرح می کرده ایم تفاوت دارد چون این آزمونها وقت بیشتری نیاز دارد و نمره گذاری آنها مشکل است . پس در مراحل تهیه آزمونهای عملکردی به موارد زیر توجه می کنیم.

1- بازده ی مورد نظر عملکرد را مشخص کنید

از هدفهای مشخص شده در جدول دو بعدی که قبلاً توانسته ایم تهیه کنیم آنهایی را انتخاب کنید که به آزمون عملکردی نیاز دارند.

این هدفها را بصورت کاملاً رفتاری بنویسند. ملاک  آنها را نیز باید در نظر داشته باشیم.

مثال با استفاده از یک دماسنج دما را تا دهم درجه اندازه گیری کند.

2-  موقعیت آزمون را وقع بینانه برگزینید.

موقعیت ها و شرایط را که قرار است عملکرد مورد نظر درآن سنجیده شود را بیازمائید و به گونه ای انتخاب کنید که همه ی جوانب امر ، از جمله ملاحظات اقتصادی ، زمانی ، انسانی ، عملی و ... را منظور کرده باشند.

مثال در آزمون مهارت های کمکهای اولیه استفاده از دستگاه های گران قیمت و کمیاب برای آزمون مهارت آزمون شوندگان ممکن است بسیار خطرناک یا مستلزم صرف هزینه های بسیار زیاد است.

3- از راهنماییها و دستور العملهایی که روشن موقعیت آزمون را مشخص می کنند استفاده نمایند.

منظور از این پیشنهاد آن است که دستورالعملهایی که باید برای آزمون فراهم شوند که در آنها عملکرد مورد نظر و شرایطی که در آن قرار است عمکرد نشان داده شود مشخص گردند.

به مثال های زیر توجه کنید.

الف: مقصود از آزمون

ب: مواد و تجهیزات

پ: جریان آزمون: 1- شرایط تجهیزات

                2- عملکرد مورد انتظار

                3- محدوده ی زمانی

ت: روش های نمره گذاری ( بارم بندی)

دستور العملها باید کتبی باشند و از همه ی افراد بصورت یکسان تکلیف بخواهد.

پس باید روش استفاده از راهنمای آزمون مشخص شود و برای همه ی آزمونها بصورت یکنواخت به کار رود.

4- ارزشها و فنون گوناگون مشاهده در نمره گذاری و ارزشیابی استفاده کنید.

چون ارزشیابی عملکردی ارزیابی عملکرد_ فرآیند و فرآورده یا ترکیبی از آنها انجام می شود.

روشهای مشاهده در ارزیابی عملکرد عبارتند از : فهرست وارسی ، مقایاس درجه بندی ، سیاهه ی رفتار یا مشاهده مستقیم است پوشه کار هم از نمونه های مشاهده و نمره گذاری در آزمونهای عملکردی است.