ویژگی های دریای خزر

دریای خزر که در گذشته به نام‎هایی چون خاواینسکی، دریای هیرکانیان، دریای جرجان (گرگان)، بحر مازندران، بحر جرجان، بحر آبسکون و بحر قانیا، نامیده می‎شد بزرگ‎ترین دریاچة روی زمین است. این دریای بسته که در شمال کوهزاد آلپ – هیمالیا قرار گرفته، باقیمانده‎ای از دریای پاراتتیسParatethys است که بر پایة پژوهش‎های استراخوف و همکاران (1954)، حدود 11000 سال پیش، پس از جدایش از دریاهای سیاه و مدیترانه، مستقل شده است. پاره‎ای از ویژگی‎های خزر عبارتند از:

وسعت: دریای خزر، با وسعتی حدود 436000 کیلومترمربع، 1200 کیلومتر درازا و 220 تا 550 کیلومتر پهنا دارد و حجم آب آن افزون بر 77000 کیلومترمکعب است. گودی این دریا در بخش شمالی، 10 تا 12 متر و در بخش میانی تا 770 متر است و گودترین نقطه آن در بخش جنوبـی، تا 1000 متر نیز می‎رسد (شکل 10-7). سطح آب دریاچه در حدود 26 تا 28 متر (بر حسب سال‎های متفاوت) از سطح آب دریاهای آزاد پایین‎تر است. این دریا از طریق ولگا و همچنیــن کانال ولگا – دن که مجهز به حوضچه‎های تنظیم سطح آب و برقراری هم ترازی آب است، به طور غیرمستقیم با دریای بالتیک و دریای سیاه ارتباط دارد.

ریخت‎شناسی: بخش شمالی خزر شیب بسیار ملایم دارد. دو بخش میانی و جنوبی، با یک برجستگی زیرآبی به نام برجستگی سرت Syrtدر حد فاصل دماغة باکو و خلیج قره بغاز، با امتداد شمال باختر – جنوب خاور از یکدیگر جدا می‎شوند. این برجستگی، ادامة بلندی‎های قفقاز است و ژرفای آب روی آن از 200 متر تجاوز نمی‎کند. این برجستگی، مانع جریان آب در سطح دریاچه نیست.حجم آب: بیش از دو سوم حجم آب دریای خزر در بخش جنوبی است. نزدیک به یک سوم از آب در بخش مرکزی و فقط حدود 1/0 درصد به بخش شمالی تعلق دارد.

ابعاد و حجم دریای مازندران: دریای مازندران هیچگونه راه خروج آب ندارد. طول سواحل اطراف این دریا 5580 کیلومتر است که با احتساب سواحل خشکی مربوط جزایر، به هفت هزار کیلومتر میرسد. در این بین در حدود 725 کیلومتر متعلق به ایران. این دریاچه با توجه به اینکه وسیعترین دریاچه کره زمین است اما وسعت آن دائم در حال تغییر است. وسعت این دریاچه در حدود 436 هزار کیلومتر مربع و حجم آب آن در حدود 77 هزار کیلومتر مکعب است و حداکثر حجم ثبت شده از این دریاچه 89600 کیلومتر مکعب بوده و حداکثر عمق آن 1025 متر است و میانگین عمق آن 184 متر است. سطح آب این دریا پایینتر از آب اقیانوسها است و این سطح در حال نوسان است. دریای مازندران دارای کشیدگی در راستای نصف النهاری است و در امتداد شمال جنوب در حدود 1204 کیلومتر طول دارد که گاه تا حدود 1225 کیلومتر نیز می رسد. بیشترین عرض این دریاچه در حدود 566 کیلومتر است و در ناحیه شبه جزیره آپشورون (آبشورون) به 204 کیلومتر میرسد. به همین جهت میانگین عرض این دریاچه در حدود 330 کیلومتر در نظر گرفته می شود.

تقسیم بندی جغرافیایی دریاچه: سطح این دریاچه به سه قسمت تقریبا مساوی تقسیم شده است که به بخش شمالی، میانی و جنوبی تقسیم شده است ولی حجم این سه بخش با هم قابل مقایس نمیباشد. بخش شمالی 29 درصد از سطح را شامل می شود و در حدود یک درصد از حجم را به خود اختصاص داده است. وسعت آن بین 92750 تا 126596 کیلومتر مربع و عمق میانگین آن 6 متر است و حداکثر عمق آن 10 متر و در حدود 20 درصد از محدوده منطقه شمالی کمتر از 1 متر عمق دارد.مرز جنوبی بخش میانی مابین دماغه کولی Kuuli در سواحل ترکمنستان و جزیره Zhiloy درنزدیکی بندر باکو است. مساحت این بخش 36 درصد و حجم آن 35 درصد دریاچه است. وسعت بین 133560 تا 151626 کیلومتر مربع و میانگین حجم آن 26400 کیلومتر مکعب است. میانگین عمق 175 متر و عمیق ترین نقطه منفی 790 متر است. بخش جنوبی نیز 35 درصد سطح دریاچه و 64 درصد از حجم را شامل می شود. عمیق ترین قسمت دریاچه با عمق 1025 متر در این نقطه است. مساحت آن بین 144960 تا 151018 کیلومتر مربع و میانگین حجم آن 48300 کیلومتر مکعب است. میانگین عمق دریاچه در این قسمت در حدود سیصد متر است.

 علاوه بر سه منطقه ذکر شده یک منطقه دیگر نیز وجود دارد. خلیج قره بغاز که در پهلوی شرقی دریاچه قرار دارد، عمق میانگین ده متر دارد و وسعت آن پانزده هزار کیلومتر مربع است که معادل سه درصد از وسعت دریاچه است. آب این خلیج در حدود3 تا 4 متر پایینتر از آب دریاچه است. نام این خلیج، ترکی است و معنی آن گلوگاه سیاه و یا گلوگاه سیاه سیری ناپذیر است. علت این نام این است که چون این منطقه خشک و گرم است، آبهایی که از دریاچه وارد می شود تبخیرمی شود و لذا هیچوقت پر نمیشود. این خلیج از طریق یک تنگه باریک به پهنای 110 تا سیصد متر و به طول هشت تا ده کیلومتر با دریاچه ارتباط دارد. در هر ثانیه 200 تا 300 متر مکعب از آبهای دریاچه در این خلیج تبخیرعلاوه بر سه منطقه ذکر شده یک منطقه دیگر نیز وجود دارد. خلیج قره بغاز که در پهلوی شرقی دریاچه قرار دارد، عمق میانگین ده متر دارد و وسعت آن پانزده هزار کیلومتر مربع است که معادل سه درصد از وسعت دریاچه است. آب این خلیج در حدود3 تا 4 متر پایینتر از آب دریاچه است. نام این خلیج، ترکی است و معنی آن گلوگاه سیاه و یا گلوگاه سیاه سیری ناپذیر است. علت این نام این است که چون این منطقه خشک و گرم است، آبهایی که از دریاچه وارد می شود تبخیرمی شود و لذا هیچوقت پر نمیشود. این خلیج از طریق یک تنگه باریک به پهنای 110 تا سیصد متر و به طول هشت تا ده کیلومتر با دریاچه ارتباط دارد. در هر ثانیه 200 تا 300 متر مکعب از آبهای دریاچه در این خلیج تبخیر می شود.

دمای آب: دما در تابستان به تقریب در همه جا برابر است، ولی در زمستان، بخش شمالی دریای خزر (دست‎کم چهارماه) دمای زیر صفر دارد و یخبندان است، در صورتی که در جنوب آن، هیچ‎گاه یخبندان نمی‎شود و متوسط دما 9/5 + درجه سانتیگراد است.

تغییرات سطح آب: شواهد تاریخی نشان داده که سطح آب دریای خزر همیشه در نوسان بوده است. اعداد گزارش شده متفاوت است در مجموع به نظر می‎رسد که بین بالاترین و پایین‎ترین سطح آب، 9 متر اختلاف وجود داشته است. به دلیل وسعت زیاد، تغییرات سطح آب دریا، بر تغییرات آب و هوایی و حتی پستانداران پیرامون اثرگذار است.بالا آمدن سطح دریا یکی از معضلات نواحی پیرامون دریاچه است. در این مورد، عواملی مانند عملکردهای زمین‎ساختی، بالا آمدن سست کره و یا دیاپیرها نمی‎توانند اثرگذار باشند، چرا که این گونه پدیده‎ها در مقیاس میلیون سال عمل می‎کنند. لذا،‌ در بالا آمدن سطح آب باید عوامل کوتاه‎مدت طبیعی (مانند چرخه‎های آب و هوایی، افزایش دمای زمین) و عوامل مصنوعی (جلوگیری از تبخیر در قره‎بُغاز، ورود پساب شهرها، تغییر مسیر رودهای بزرگ به داخل دریاچه) اثر عمده‎تری داشته باشند.

منابع تأمین‎کنندة آب خزر: مجموع آبی که سالانه به خزر وارد می‎شود، حدود 450 کیلومترمکعب است که این حجم آب می‎تواند سطح دریا را حدود 125 تا 135 سانتیمتر بالا ببرد. ولی در حالت عادی، این افزایش حجم با عمل تبخیر جبران می‎شود. بیش از 95 تا 97 درصد آب دریای خزر از رودهای ولگا، اُمبا، اورال، کوما، ترک، کورا و حدود 2 تا 3 درصد آن از سفیدرود و اترک تأمین می‎شود. مجموع آبی که رودها به خزر می‎ریزند، سالانه حدود 350 کیلومترمکعب است که بیش از 76 درصد، آن سهم رود ولگا است.

ترکیب شیمیایی: آب خزر از نوع منیزیم، کلسیم و سولفات است و میزان نمک‎های محلول آن بین 12 تا 13 گرم در لیتر است که به تقریب یک سوم شوری آب دریاهای آزاد و اقیانوس‎هاست. شیرین‎ترین بخش آب دریای خزر مربوط به نواحی نزدیک به مصب رودخانة ولگا و شورترین بخش آن مربوط به خلیج قره‎بغاز بوده است که در آن تبخیر بر ورودی آب بر خلیج فزونی دارد.

توان هیدروکربنی خزر: نخستین گزارش مستند در بارة توان هیدروکربنی خزر، به سدة سیزدهم میلادی باز می‎گردد. نفت، به طور رسمی در سال 1869 از بخش خشکی و در سال 1945 از بخش آبی باکو استخراج شد و تاکنون تعداد 21000 حلقه چاه در مناطق اکتشافی (خشکی و دریا) حفر شده است (موسوی، 1380). جدا از میدان‎های نفتی خزر شمالی و خزر میانی، خزر جنوبی یکی از منابع اصلی اکتشاف و تولید نفت و گاز دریای خزر است. در خزر جنوبی، سنگ مخزن اصلی بهره‎ده Productive Series به سن پلیوسن زیرین – میانی است. سنگ مخزن فرعی آن نهشته‎های ماسه‎ای سازند آپشرون به سن کواترنر پیشین می‎باشد.

اطلاعات هیدرولوژی: آبهای موجود در دریای مازندران از لحاظ حجم، به سه بخش تقسیم میشوند. اولین بخش شامل آبهای منطق شمالی دریاچه، بخش دوم شامل آبهای منطقه میانی و جنوبی و بخش سوم آب موجود در خلیج قره بغاز است که در سواحل شرقی دریاچه واقع شده است. از میان این سه بخش، منطقه دوم از همه بزرگتر است و در حدود 99 درصد آب این دریاچه را در خود جای داده است و دو سوم سطح را نیز شامل می شود. بسیاری از محققان اعتقاد دارند که این بخش از دریاچه، کاسپین واقعی را شامل می شود. شوری آب دریاچه عموما ثابت است و در حال حاضر با کمی افزایش در حدود 12 تا 13 گرم در لیتر است و این عدد شوری معمول این دریاچه است. این بخش از دریاچه شامل بیشترین مقدار از موجودات زنده منحصر به فرد این دریاچه است و باقی مانده ساکنان قدیمی تتیس هستند. عمیقترین نقطه دریاچه نیز در بخش جنوبی قرار دارد و نزدیک به یک کیلومتر عمق دارد. یک سوال در اینجا وجود دارد و اینکه چرا این دریاچه داری آب شور است؟ با وجود اینکه آبهای ورودی به این دریاچه شیرین هستند اما چون این دریاچه باقی مانده از اقیانوس قدیمی تتیس است لذا شوری را از آن آب به ارث برده است. این اقیانوس با سایر آبهای کره زمین ارتباط داشت. این دریاچه در ابتدای جدا شدن از اقیانوس میزان شوری آب آن دستخوش تغییرات اقلیمی بود و با افزایش باران میزان شوری کم و با کاهش آن و تبخیر آب میزان شوری زیاد میشد و پس از پایان دوران یخبندان و ورود حجم زیادی از آب به درون حوضه میزان شوری کمتر از آبهای دیگر شد. در مقابل بخش شمالی فقط یک درصد از کل آب را دارا هست و وسعت آن معادل یک سوم کل دریاچه است. شوری این بخش پایدار نبوده و دائم در حال تغییر است. شوری آب در این منطقه در مقایسه با بخش میانی بسیار پایین است و آنها به دلیل ورود آب رودخانه ولگا است که به تنهایی 80 درصد از آب ورودی به این دریاچه را در اختیار دارد. به دلیل شوری پایین، بسیاری از گونه های خاص دریای مازندران در این بخش دیده نمی شوند و در مقابل بیشتر موجودات آب شیرین در این بخش زندگی می کنند و در بخشهای میانی و جنوبی وجود ندارند. عمق این منطقه در حدود ده متر است و در طول تاریخ زمین شناسی بارها از زیر آب به بیرون آمده است. خلیج قره بغاز کوچکترین سطح و حجم را در میان سه بخش دریاچه دارا است. این بخش را اصطلاحا بخش سوم دریاچه مینامند ولی عملا مساحت آن فقط سه درصد از کل را شامل می شود و حجم آب آن نیز بسیار کم است. عمق این منطقه از عمق دریاچه کمتر است و در ضمن میزان تبخیر در آن بسیار است و به همین دلیل میزان شوری آن بسیار بالا است و شوری آب در حدود 10 تا 20 برابر بیشتر از آب منطقه میانی است و به همین دلیل هیچ کدام از موجودات زنده در بخش میانی و جنوبی در این قسمت زندگی نمیکند و فقط موجودات نمک دوست در آن آب فعالیت دارند. این منطقه در تاریخ زمین شناسی تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است.

جمع آوری شده توسط دکتر محمدی نژاد

با چهارده معصوم

خلاصه ای از زندگی پیامبر اسلام
نام : احمد،محمد
نام پدر : عبد الله
نام مادر : آمنه
شهرت : خاتم الانبیا،امین،رسول خدا
کنیه : ابوالقاسم
محل تولد : مکه
زمان تولد : ۱۷ربیع الاول سال ۵۷۱ میلادی
روزمبعث : ۲۷ رجب
مدت نبوت : ۲۳ سال
مدت عمر : ۶۳ سال
تاریخ فوت : ۲۸ صفر سال یازدهم هجری
محل فوت : مدینه منوره
محل دفن : مدینه جنب مسجد پیامبر*******************
خلاصه ای از زندگی حضرت فاطمه

نام : فاطمه
نام پدر : حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم
نام مادر : خدیجه کبری سلام الله علیها
شهرت : زهرا ، صدیقه ، ‌زهره ، ‌بتول
کنیه : ام الحسین ،‌ ام ابیها ، ‌ام الائمه
محل تولد : مکه مکرمه
زمان تولد : روز جمعه ۲۰ جمادی الاخری سال دوم یا پنجم بعثت
تاریخ ازدواج : سال دوم هجرت
نام همسر : حضرت علی علیه السّلام
ثمرة ازدواج : امام حسن و امام حسین و زینب و ام کلثوم بود
تاریخ شهادت : سوم جمادی الاخری یا ۱۳ جمادی الاولی سال ۱۱ هجری
محل شهادت : مدینه منوره
محل دفن : مدینه – مسجد النبی یا بقیع – مطاف ملائک مقرب الهی است
*******************
خلاصه ای از زندگی امام علی علیه السلام

مقام : امام اول
نام : علی
لقب : مرتضی
کنیه : ابوالحسن
نام پدر : ابوطالب
نام مادر : فاطمه بنت اسد
تاریخ ولادت : ۱۳ ماه رجب ۳۰ عام الفیل
محل ولادت : مکه مکرمه خانه کعبه
مدت امامت : ۳۰ سال
مدت عُمر : ۶۳ سال
تاریخ شهادت : ۲۱ ماه رمضان
علت شهادت : تحریکات قطام
نام قاتل : عبد الرحمن بن مُلجم
محل دفن : نجف اشرف
تعداد فرزندان : ۱۲ پسر و ۱۶ دختر
*******************
خلاصه ای از زندگی امام حسن علیه السلام
مقام : امام دوم
نام : حسن
لقب : مجتبی
کنیه : ابومحمد
نام پدر : علی علیه السلام
نام مادر : فاطمه سلام الله علیها
تاریخ ولادت : ۱۵ ماه رمضان
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : ۱۰ سال
مدت عُمر : ۴۷ سال
تاریخ شهادت : ۷ یا ۲۸ صفر
علت شهادت : تحریک معاویه و زهر جعده
نام قاتل : جعده دختر اشعث
محل دفن : بقیع
تعداد فرزندان : ۸ پسر و ۷ دختر
*******************
خلاصه ای از زندگی امام حسین علیه السلام

مقام : امام سوم
نام : حسین
لقب : سید شهدا
کنیه : ابوعبدالله
نام پدر : علی علیه السلام
نام مادر : فاطمه سلام الله علیها
تاریخ ولادت : ۳ ماه شعبان
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : ۱۱ سال
مدت عُمر : ۵۷ سال
تاریخ شهادت : ۱۰ ماه محرم
علت شهادت : عدم بیعت با یزید لعین
نام قاتل : شمربن ذی الجوشن
محل دفن : کربلاء معلی
تعداد فرزندان : ۳ پسر و ۲ دختر
××××××××××××××
خلاصه ای از زندگی امام زین العابدین علیه السلام
مقام : امام چهارم
نام : علی
لقب : زین العابدین
کنیه : ابومحمد
نام پدر : حسین علیه السلام
نام مادر : شهربانو بنت یزدگرد
تاریخ ولادت : ۵ شعبان یا ۱۵ جمادی الاولی
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : ۳۵ سال
مدت عُمر : ۵۷ سال
تاریخ شهادت : ۲۵ ماه محرم
علت شهادت : زهر ولید
نام قاتل : هشام بن عبد الملک
محل دفن : بقیع
تعداد فرزندان : ۱۱ پسر و ۴ دختر
*******************
خلاصه ای از زندگی امام باقر علیه السلام
مقام : امام پنجم
نام : محمد
لقب : باقرالعلوم
کنیه : ابوجعفر
نام پدر : علی علیه السلام
نام مادر : فاطمه بنت الحسن
تاریخ ولادت : غره رجب یا ۳ ماه صفر
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : ۱۹ سال
مدت عُمر : ۵۷ سال
تاریخ شهادت : ۷ ذی الحجه
علت شهادت : به تحریک هشام
نام قاتل : ابراهیم بن ولید زهرداد
محل دفن : بقیع
تعداد فرزندان : ۵ پسر و ۲ دختر
*******************
خلاصه ای از زندگی امام جعفر صادق علیه السلام
مقام : امام ششم
نام : جعفر
لقب : صادق
کنیه : ابوعبدالله
نام پدر : محمد علیه السلام
نام مادر : امّ فروه
تاریخ ولادت : ۱۷ ربیع الاول
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : ۳۴ سال
مدت عُمر : ۶۵ سال
تاریخ شهادت : ۲۵ شوال المکرم
علت شهادت : مسمومیت زهر
نام قاتل : منصور دوانیقی
محل دفن : بقیع
تعداد فرزندان : ۷ پسر و ۳ دختر
*******************
خلاصه ای از زندگی امام موسی کاظم علیه السلام

مقام : امام هفتم
نام : موسی
لقب : کاظم
کنیه : ابوالحسن
نام پدر : جعفر علیه السلام
نام مادر : حمیده
تاریخ ولادت : ۷ ماه صفر
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : ۳۵ سال
مدت عُمر : ۵۵ سال
تاریخ شهادت : ۲۵ ماه رجبعلت شهادت : خرمای زهرآلود
نام قاتل : هارون یحیی برمکی سندی
محل دفن : کاظمین
تعداد فرزندان : ۱۸ پسر و ۱۹ دختر
*******************
خلاصه ای از زندگی امام رضا علیه السلام
مقام : امام هشتم
نام : علی
لقب : رضا
کنیه : ابوالحسن
نام پدر : موسی علیه السلام
نام مادر : نجمه
تاریخ ولادت : ۱۱ ذی القعده
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : ۲۰ سال
مدت عُمر : ۵۵ سال
تاریخ شهادت : آخر ماه صفر
علت شهادت : انگور زهرآلود
نام قاتل : مامون ملعون
محل دفن : سناباد خراسان
تعداد فرزندان : ۱ پسر و ۱ دختر
*******************
خلاصه ای از زندگی امام جواد تقی علیه السلام
مقام : امام نهم
نام : محمد
لقب : جواد تقی
کنیه : ابوجعفر
نام پدر : علی علیه السلام
نام مادر : سبیکه نوبیه
تاریخ ولادت : ۱۵ یا ۱۹ رمضان یا ۱۰ رجب
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : ۱۷ سال
مدت عُمر : ۲۵ سال
تاریخ شهادت : آخر ذی القعده
علت شهادت : مسمومیت به زهر دختر مامون
نام قاتل : معتصم عباسی
محل دفن : کاظمین
تعداد فرزندان : ۲ پسر و ۲ دختر
*******************
خلاصه ای از زندگی امام هادی نقی علیه السلام
مقام : امام دهم 
نام : علی
لقب : هادی نقی
کنیه : ابوالحسن
نام پدر : محمد علیه السلام
نام مادر : سمانه مغربیه
تاریخ ولادت : ۱۵ ذی الحجه
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : ۳۳ سال
مدت عُمر : ۴۲ سال
تاریخ شهادت : ۳ ماه رجب
علت شهادت : طعام زهرآلود
نام قاتل : متوکل عباسی
محل دفن : سامرا
تعداد فرزندان : ۴ پسر و ۱ دختر
*******************
خلاصه ای از زندگی امام حسن عسکری علیه السلام

مقام : امام یازدهم
نام : حسن
لقب : عسکری زکی
کنیه : ابومحمد
نام پدر : علی علیه السلام
نام مادر : سلیل حدیث
تاریخ ولادت : ۸ ربیع الثانی
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : ۶ سال
مدت عُمر : ۲۸ سال
تاریخ شهادت : ۸ ربیع الاول
علت شهادت : شربت زهرآلود
نام قاتل : معتمد عباسی
محل دفن : سامرا
تعداد فرزندان : ۱ پسر
*******************
خلاصه ای از زندگی امام مهدی علیه السلام
مقام : امام دوازدهم
نام : محمد
لقب : صاحب الامر خاتم منتظر حجه مهدی
کنیه : ابوالقاسم
نام پدر : حسن علیه السلام
نام مادر : نرجس خاتون
تاریخ ولادت : ۱۵ ماه شعبان
محل ولادت : سامرا
مدت امامت : بسیار طولانی
آن بزرگوار زنده و از نظرها پنهان می باشد و
در هر وقت خدای تعالی بخواهد ظاهر می شود عجل الله فرجه .

آزمون علوم تجربی ششم دبستان فصل هفتم

حکایت درخت جاودانگی

مولوی در دفتر دوم مثنوی خود ، قصه ای را عنوان می کند که خلاصه آن اینست : پادشاهی شنید که در هندوستان ، درختی وجود دارد که از میوه آن ، هر که بخورد هرگز نمیرد. وزیر اعظم خویش را به جستجوی آن درخت فرستاد و او پس از کنکاش فراوان ، از نتیجه ناامید گشت و اندوهگین عزم بازگشت داشت که با عارفی برخورد و او مشکل را برایش آسان نمود. داستان مثنوی ازین قرار است : (گفت دانایی برای دوستان / که درختی هست در هندوستان) (هر کسی کز میوه آن خورد و برد / نه شود او پیر و نه هرگز بمرد) (شیخ خندید و بگفتش ای سلیم / این درخت علم باشد ای علیم!) (آن یکی کش صد هزار آثار خواست / کمترین آثار آن عمر بقاست) و برای او توضیح داد که علم ، همان درختیست که هر کس از میوه آن بَر خورد ، او را عمر جاودانه است.متن کامل شعر به شرح ذیل است...

شعر مولانا:  جستن آن درخت کی هر که میوه‌ی آن درخت خورد نمیرد گفت دانایی برای داستان......................که درختی هست در هندوستان هر کسی کز میوه‌ی او خورد و برد ...................... نی شود او پیر نی هرگز بمرد پادشاهی این شنید از صادقی ...................... بر درخت و میوه‌اش شد عاشقی قاصدی دانا ز دیوان ادب ...................... سوی هندوستان روان کرد از طلب سالها می‌گشت آن قاصد ازو ...................... گرد هندوستان برای جست و جو شهر شهر از بهر این مطلوب گشت ...................... نی جزیره ماند و نی کوه و نی دشت هر که را پرسید کردش ریش‌خند ...................... کین کی جوید جز مگر مجنون بند قاصد شه بسته در جستن کمر ...................... می‌شنید از هر کسی نوعی خبر بس سیاحت کرد آنجا سالها ...................... می‌فرستادش شهنشه مالها چون بسی دید اندر آن غربت تعب ...................... عاجز آمد آخر الامر از طلب هیچ از مقصود اثر پیدا نشد ...................... زان غرض غیر خبر پیدا نشد رشته‌ی اومید او بگسسته شد ...................... جسته‌ی او عاقبت ناجسته شد کرد عزم بازگشتن سوی شاه ...................... اشک می‌بارید و می‌برید راه  شرح کردن شیخ سر آن درخت با آن طالب مقلد بود شیخی عالمی قطبی کریم ...................... اندر آن منزل که آیس شد ندیم گفت من نومید پیش او روم ...................... ز آستان او براه اندر شوم تا دعای او بود همراه من ...................... چونک نومیدم من از دلخواه من رفت پیش شیخ با چشم پر آب ...................... اشک می‌بارید مانند سحاب گفت شیخا وقت رحم و رقتست ...................... ناامیدم وقت لطف این ساعتست گفت واگو کز چه نومیدیستت ...................... چیست مطلوب تو رو با چیستت گفت شاهنشاه کردم اختیار ...................... از برای جستن یک شاخسار که درختی هست نادر در جهات ...................... میوه‌ی او مایه‌ی آب حیات سالها جستم ندیدم یک نشان ...................... جز که طنز و تسخر این سرخوشان شیخ خندید و بگفتش ای سلیم ...................... این درخت علم باشد در علیم بس بلند و بس شگرف و بس بسیط ...................... آب حیوانی ز دریای محیط تو بصورت رفته‌ای ای بی‌خبر ...................... زان ز شاخ معنیی بی بار و بر گه درختش نام شد گه آفتاب ...................... گاه بحرش نام گشت و گه سحاب آن یکی کش صد هزار آثار خاست ...................... کمترین آثار او عمر بقاست گرچه فردست او اثر دارد هزار ...................... آن یکی را نام شاید بی‌شمار آن یکی شخصی ترا باشد پدر ...................... در حق شخصی دگر باشد پسر در حق دیگر بود قهر و عدو ...................... در حق دیگر بود لطف و نکو صد هزاران نام و او یک آدمی ...................... صاحب هر وصفش از وصفی عمی هر که جوید نام گر صاحب ثقه‌ست ...................... همچو تو نومید و اندر تفرقه‌ست تو چه بر چفسی برین نام درخت ...................... تا بمانی تلخ‌کام و شوربخت در گذر از نام و بنگر در صفات ...................... تا صفاتت ره نماید سوی ذات

متمم چیست ؟

متمم اسمی است که بعد از حروف اضافه بیاید و حروف اضافه ها عبارتند از : به ، بر ، با ، از ، در، برای ، تا، از بهر ، از برای و...

متمم درکل سه نوع است :1-  متمم قیدی   ، 2- متمم اسمی  ،  3-  متمم فعلی .
راه شناخت متمم ها : 1- ساده ترین راه تشخیص نوع متمم ها اول تشخیص متمم قیدی است که آن هم با حذف در جمله می توان تشخیص داد که اگر بتوانیم متممی را از جمله حذف کنیم چنان که به معنی جمله آسیبی نرسد و مفهوم آن ناقص نگردد ، آن متمم ، متمم قیدی است مثل:
دوستم کتاب را از روی میز برداشت . ( از روی ) متمم قیدی است و جمله سه جزئی با مفعول می باشد .
( دوستم کتاب را برداشت .)
معمولاًمتمم های قیدی در جمله می توانند متعدد باشند وبا حرف های اضافه ی متعددی هم به کار می روند.مثل :
 حسن از بازار با اتوبوس به خانه آمد .
که فعل آمد ناگذر بوده و هر کدام از متمم ها را حذف کنیم مفهوم جمله ناقص نمی شود و جمله ی « حسن آمد » یک جملهی دو جزئی کامل است .
2- متمم اسمی : متممی است که قابل حذف نیست ولی جزو اجزای اصلی جمله هم نیست مثل :
 احترام به پدر و مادر واجب است . ( به پدر و مادر متمم اسمی احترام است ) که جمله چون فعل اسنادی دارد ، سه جزئی با مسند است و نیازی به متمم نیست واگر حذف منیم مفهوم جمله کمی ناقص خواهد بود .البته باید در تعیین نوع متمم اسمی به ساختمان فعل هم توجه داشته باشیم چون اگر فعل مرکب و گذرا به متمم باشد و ما آن را فعل ساده در نظر بگیریم آن وقت متمم را باید ، متمم اسمی بگیریم و یک جزئی اضافی در جمله خواهیم داشت که آن هم همان جزء غیر صرفی فعل مرکب خواهد بود که ممکن است اصلاً نقش دستوری برایش نتوانیم پیدا کنیم .مثال:
«  شعر عرفانی انسان را به سوی کمال دعوت می کند. » در این جمله فعل مرکباست ( دعوت می کند )ومتمم هم متمم فعلی است که اگر فعل جمله را تنها « می کند » بدانیم در ان صورت متمم ( به سوی کمال ) را باید متمم اسمی دعوت بگیریم که اشتباه خواهد بود و هیچ نقش دستوری خاصی به واژه ی « دعوت » نمی توانیم در نظر بگیریم ؛ پس متمم ( به سوی کمال ) متمم فعلی ، فعل ( دعوت می کند )
 است .
لازم به ذکر است که بعضی اسم ها هم مانند فعل ها به حرف اضافه ی خاصی نیاز دارند مثل « دشمنی :با ، دوستی :با ، اعتماد :به ، توجّه : به ، خیانت : به ، کمک : به ، یاری : در و به ،و....
3- متمم فعلی : متممی است که قابل حذف نیست و اگر حذفش کنیم مفهوم جمله ناقص می شود .
مثل : دوستم محبتش را از من دریغ نکرده است . اگر «از من » را حذف کنیم معنی ناقص خواهد شد .
دوستم محبتش را دریغ نکرده است و حرف اضافه ی خاص فعل « از » می باشد و لازم به توضیح است که فعل های گذرا به متمم به حرف های اضافه ی خاصّی نیاز دارند مثل : ترسید :از ، پرسید :از ، گنجید : در ، جنگید : با ، پرداخت : به ، گرفت : از و....