شناخت دوستان و دشمنان خدا

الف) دوستان خدا

در قرآن کریم و سخنان بزرگان دین، گروه های مختلفی به عنوان دوست خدا معرفی شده اند که به طور فشرده به مواردی از آنها اشاره می کنیم:

1 ـ تقواپیشگان: تقوا یعنی ترس از خد، و صفتی است که انسان را به انجام دستورات خدا و ترک کارهای حرام وادار می سازد. در قرآن کریم بارها به این نکته اشاره شده که: (خداوند افراد با تقوا را دوست می دارد. )۱

2 ـ پاکیزگان: قرآن می فرماید: (به راستی که خداوند توبه کنندگان و پاکیزگان را دوست می دارد. )۲

3 ـ نیکوکاران: به طور کلی انجام دادن کارهای خوب، از عوامل دوستی با خدا شمرده می شود. در قرآن کریم و سخنان پیشوایان دین به نمونه هایی از آنها اشاره شده است; از جمله:

ـ (به راستی خداوند نیکوکاران را دوست می دارد. )۳

ـ از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)پرسیدند: (از میان مردم چه کسی پیش خدا دوست داشتنی تر است؟ فرمود: کسی که بیش از دیگران به مردم سود رساند. )۴

ـ امام صادق( علیه السلام ) فرمود: (محبوب ترین افراد مؤمن پیش خدا کسی است که به مؤمن ناتوانی، در زندگی اش سود رساند و کسی که امور ناپسند و بد را از آنان دور سازد. )۵

ـ همچنین آن حضرت فرمود: (محبوب ترین بنده پیش خدا کسی است که در گفتارش راست گو باشد; از نماز و هر چه خداوند بر او واجب کرده است، مراقبت کند و امانت را به صاحبش بازگرداند. )۶

ـ پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)نیز فرمود: (خدای سبحان سه کس را دوست دارد: 1 ـ کسی که حق خدا را ادا کند; 2 ـ کسی که در برابر بندگان خدا فروتن باشد; 3 ـ کسی که به بندگان خدا نیکی کند. )۷

4 ـ صابران: صابر، کسی است که در راه انجام وظیفه استقامت کند و هیچ مانعی او را از ادامه راه باز ندارد. نماز خواندن، تحصیل علم و خدمت به پدر و مادر در هر شرایطی از موارد صبر به شمار می رود. در قرآن کریم آمده است:

ـ (خداوند صابران را دوست می دارد. )۸

ـ (خدا مؤمنانی را که در صف مبارزه با کافران مانند سدّ آهنین همدست و پایدارند، بسیار دوست می دارد. )۹

امام باقر( علیه السلام ) نیز می فرماید: (خداوند انسان زنده و بردبار را دوست می دارد. )۱۰

5 ـ عدالت پیشگان: عدالت، صفتی است که انسان را به رعایت حقوق دیگران و قرار دادن هر چیز در جای خود وادار می سازد. در قرآن آمده است: (به راستی که خداوند عدالت پیشگان را دوست می دارد. )۱۱

6 ـ پیروان پیامبر: خدای بزرگ به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)می فرماید: (ای پیامبر به مردم بگو: اگر شما خدا را دوست می دارید، از من پیروی کنید [که در این صورت ] خدا شما را دوست خواهد داشت. )۱۲

7 ـ دل بریدگان از دنیا: امام صادق( علیه السلام )می فرماید: (وقتی دل مؤمن [از علاقه دنیا ] خالی شد، رشد می کند و شیرینی دوستی خدا را می یابد. )۱۳

8 ـ یادکنندگان از مرگ: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)فرمود: (خداوند کسی را که بسیار به یاد مرگ است دوست می دارد. )۱۴

9 ـ صدقه دهندگان در پنهان: از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)نقل شده که فرمود: (خداوند سه دسته را دوست می دارد[که یکی از آنها] کسی است که با دست راستش صدقه می دهد و آن را از دست چپش مخفی می کند. )۱۵

ب) دشمنان خدا

1 ـ کافران: کافر یعنی پوشاننده حق، ناسپاس و کسی که خدا را به زبان قبول ندارد. در قرآن کریم می خوانیم: (به راستی که خداوند کافران را دوست نمی دارد. )۱۶

2 ـ متجاوزان: تجاوز از قانون و نادیده گرفتن حقوق دیگران; مانند رعایت نکردن نوبت در صف، درخواست نمره اضافی در درس و امتحان، اذیت و آزار رساندن به پدر و مادر و دیگران… ، از خطاهای بسیار زشتی است که خدای بزرگ در جمله ای کوتاه ناخرسندی خود را از آن نشان داده است: (به راستی که خداوند متجاوزان را دوست نمی دارد. )۱۷

3 ـ اسراف کنندگان: اسراف یعنی بیش از اندازه لازم مصرف کردن. در قرآن آمده است: (خداوند اسراف کنندگان را دوست نمی دارد. )۱۸

4 ـ خیانت کنندگان: در چند جای قرآن آمده است: (به راستی که خدا خیانت کنندگان گناه کار را دوست نمی دارد). ۱۹پشت سر دوست حرف زدن، اسرار او را فاش کردن، تهمت زدن، دروغ گفتن و… از موارد خیانت شمرده می شود.

5 ـ تبهکاران: قرآن کریم می فرماید: (به راستی که خدا مفسدان را دوست نمی دارد. )۲۰

مفسد به تبهکار نافرمان و کسی گفته می شود که نیروی جسمی و روحی خود را در راه باطل و خلاف به کار می گیرد و از راه های مختلف; مانند: دزدی، تجاوز به دیگران، ایجاد مزاحمت، پخش نوارهای مبتدل و… به تخریب اخلاق و فرهنگ جامعه مشغول است.

6 ـ فخر فروشان از خود راضی: در چند جای قرآن کریم این مضمون آمده که (خداوند افراد سرمست و از خود راضی را که بدون علّت شادند، دوست نمی دارد. )۲۱

شیک پوشانی که برای بهره مندی از پول و امکانات، با افراد فقیر و مؤمن دوست نمی شوند و نیز متکبرانی که به افراد ضعیف احترام نمی گذارند یا پاسخ سلامشان را نمی دهند، از این دسته اند.

علاوه بر آنچه گذشت، بزرگان دین در زمینه نحوه انتخاب دوست خوب همواره سفارش کرده اند: کسانی را انتخاب کنید که دین دار، آخرت گر، پای بند به نماز و روزه، خیرخواه، برخوردار از سلامت روح و روان و عقل باشند و حسود، بخیل، دروغ گو، ترسو، عیب جو، نادان، گناه کار، هرزه، سخن چین و چاپلوس نباشند که نگاه به این مجموعه علاوه بر مشخص کردن قلمرو تولّی و تبرّی، ما را در شناخت دوست و دشمن خدا یاری می رساند.

نکته قابل ذکر این که انتخاب دوست بر اساس رضایت خداوند، انسان را در ردیف دوستان خدا قرار می دهد. شخصی از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)پرسید: (دوست دارم از دوستان خدا و پیامبر باشم. فرمود: دوست بدار آنچه را خدا و رسول دوست می دارند و متنفر باش از چیزی که خدا و رسول نفرت دارند تا از دوستان خدا باشی. )۲۲

۱ـ آل عمران (3) آیه 76.

۲ـ بقره (2) آیه 222.

۳ـ همان، آیه 190.

۴ـ کنز العمال، حدیث 17043.

۵ـ بحارالانوار، ج 78، ص 26.

۶ـ همان، ج 83، ص 10.

۷ـ میزان الحکمه، ج 2، ص 32.

۸ـ آل عمران (3) آیه 146.

۹ـ صف (61) آیه 4.

۱۰ـ کافی، ج 2، ص 112.

۱۱ـ مائده (5) آیه 42.

۱۲ـ آل عمران (3) آیه 31.

۱۳ـ بحار الانوار، ج 73، ص 56.

۱۴ـ همان، ج 75، ص 126.

۱۵ـ کنز العمال، حدیث 43256.

۱۶ـ آل عمران (3) آیه 32.

۱۷ـ بقره (2) آیه 190.

۱۸ـ اعراف (7) آیه 31.

۱۹ـ نساء (4) آیه 107.

۲۰ـ قصص (28) آیه 77.

۲۱ـ همان، آیه 76.

۲۲ـ کنزل العمال، حدیث 44154

منبع